Қабылдау комиссияларының байланыстары

ЖӘНІБЕК БАТЫР ЖӘНЕ ОНЫҢ ЗАМАНЫ

Ш. Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты ХVІІІ ғасырдағы даңқты батыр, би және дипломат Шақшақ Жәнібек Қошқарұлының (1693-1752) 330 жылдығына орай «Жәнібек батыр және оның заманы» тақырыбында келесі жүлде қорымен жас ғалымдардың ғылыми жұмыстарының республикалық байқауын өткізу туралы хабарлайды, қорытындылары бойынша номинанттар сертификатпен және ақшалай стипендиямен марапатталады.

Тархан Жәнібек батыр, ең алдымен, қазақ тарихында тұңғыш тархан (Шығыста – фельдмаршалға тең әскери шен), ірі әскери қолбасшы ретінде тарихқа енді. Оның өмірін шамамен үш кезеңге бөлуге болады. Бірінші кезең, Жәнібек – жас батыр, жоңғарлармен шайқаста үздік қолбасшылардың бірі болған. Одан кейін бейбіт заманда Шақшақ Жәнібек би-ру билеушісі ретінде қазақ руларының қоныс аударуымен және олар иеленген жерді жайластырумен, сондай-ақ төрелік етумен айналысты. Ақырында, оның мемлекеттік қызметінің соңғы, ең елеулі кезеңі – XVIII жүзжылдықтың 40-50 жылдары, үлкен беделге ие болған Жәнібек батыр Абылай ханмен бірге далада билік құрып, ұлт тағдыры үшін қиын-қыстау кезеңде Ресеймен және басқа көршілес мемлекеттермен қарым-қатынас саясатын айқындады. Жәнібек ержүрек жауынгер және батыл әскери қолбасшы ғана емес, сонымен қатар білікті дипломат, бітімгершілік келіссөздердің жақтаушысы болды. Оның «Соғыс кезінде сүйек ағарады, бейбітшілік пен тыныштықта шаш ағарады» деген сөздері бізге жеткен. Халық даналықтары мен аңыздарында Жәнібек ертегілер мен батырлық эпостардың қаһармандарымен және кейіпкерлерімен қатар дәріптеледі. Халық ағарту ісінің негізін қалады, алғашқы ауыл мектептерін ашты. Қазақ халқының ұлы ағартушылары – Ыбырай Алтынсарин мен Ахмет Байтұрсынов – оның ұрпақтары.

Тархан Жәнібек 1752 жылы көктемде Торғайда қайтыс болып, Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне жерленген. Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтында қызмет еткен белгілі тарихшы, «Между всеми старшинами знатнейший. Первый казахский тархан Жанибек Кошкарулы» (Алматы, 2013 ж.) кітабының авторы И.В. Ерофеева Жәнібек батырдың өмірі мен қызметін жіті зерттеген.

Байқаудың мақсаты – Қазақстан тарихының өзекті мәселелерін зерттеуге, Жәнібек батырдың өмірі мен әскери ерліктері және оның уақыты туралы аз зерттелген жаңа архив құжаттары мен ауызша дереккөздерді ғылыми айналымға енгізуге белсенді айналысып жүрген, сондай-ақ заманауи әдістеме мен тарихнаманың соңғы жетістіктеріне сүйенетін, болашағы зор және дарынды жас зерттеушілерді анықтау, демеушілік арқылы оларды одан әрі ғылыми зерттеулерге ынталандыру.

Инф.письмо_Конкурс к 330-лет.батыра Жанибека

Яндекс.Метрика